Wiele osób cierpi z powodu depresji i innych chorób psychicznych. Wydaje na leki, terapię, lekarza. Takie osoby mogą postarać się o orzeczenie o  stopniu niepełnosprawności. Aby rozpocząć procedurę, trzeba wypełnić wniosek, posiadać  zaświadczenie lekarskie wydane na specjalnym druku Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności a oprócz tego musimy dołączyć swoją całą historię medyczną. Proces uzyskania orzeczenia nie trwa długo – od czasu złożenia wniosku Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności ma termin 30 dni na wyznaczenie komisji lekarskiej. W skład takiej komisji wchodzi lekarz psychiatra i psycholog.

Posiadając przyznany stopień niepełnosprawności, możemy ubiegać się o odliczenie od rocznego podatku kosztu poniesionego na wydatki rehabilitacyjne i leki – tutaj ważna uwaga – możemy się ubiegać o odliczenie zakupu leków w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy wydatkiem na leki w danym miesiącu a kwotą 100zł. Czyli jeśli wydamy na leki 102zł – od podatku możemy odliczyć 2 zł, jeśli wydamy 99zł – nie możemy nic odliczyć. Oczywiście musimy posiadać potwierdzenie od psychiatry o konieczności stosowania danego leku i imiennej faktury zakupu.

Większość osób leczących się psychiatrycznie wydaje pieniądze na psychoterapię. Mało kiedy jest ona refundowana przez NFZ a jeśli już jest – to zwykle tylko garstka osób może z niej skorzystać (limity!). Powstaje zatem pytanie czy psychoterapię można odliczyć od podatku rocznego. Sprawa nie jest prosta albowiem na podstawie art. 26 Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm można odliczyć tylko wydatki na cele rehabilitacyjne. Zatem powstaje pytanie czy psychoterapia jest formą rehabilitacji? I tutaj zaczyna się sprawa komplikować. Osobiście wystąpiłam do Izby Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych. Zawarłam tam pytanie czy zgodnie z w/w ustawą mogę odliczyć psychoterapię w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Pierwsze pismo, które otrzymałam od Izby to było wezwanie do uzupełnienia wniosku i doprecyzowanie zdarzenia przyszłego i wskazanie:

• Czy sesje psychoterapii indywidualnej zostały zlecone przez lekarza;
• Czy sesja psychoterapii indywidualnej jest zabiegiem rehabilitacyjnym(!)

W otrzymanym wezwaniu możemy przeczytać, że „organ interpretacyjny nie ma uprawnień aby przesądzać czy sesje psychoterapii indywidualnej są zabiegiem rehabilitacyjnym, o których mowa w art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (…)”.

Zatem zostałam pozostawiona z zasadniczym problemem sama. W odpowiedzi na wezwanie zamieściłam informację, iż nie jestem w stanie samodzielnie stwierdzić, czy psychoterapia indywidualna jest zabiegiem rehabilitacyjnym, jednak w moim mniemaniu odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Ponadto przytoczyłam uzasadnienie WSA w Gorzowie Wlkp. do wyroku z 10.03.2010 r. nr I SA/Go 55/10, które brzmi (całe orzeczenie dostępne na http://orzeczenia.nsa.gov.pl):

„W ocenie organów podatkowych ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje pojęcia „rehabilitacja” oraz „rehabilitacja lecznicza”. Powołując się na definicję słownikową organy podatkowe wywiodły, że rehabilitacja jest to przywracanie choremu sprawności fizycznej i psychicznej poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów leczniczych, rehabilitacja zaś lecznicza, to połączenia leczenia z postępowaniem usprawniającym, które obejmuje zabiegi fizykoterapeutyczne, wodolecznictwo, światłolecznictwo elektrolecznictwo, mechanoterapię i kinezyterapię. (…) Rację mają organy podatkowe, wskazując, że ustawa nie zawiera definicji pojęcia „rehabilitacja” i korzystały przy dokonywaniu interpretacji tego pojęcia z wykładni językowej w oparci o jego znaczenie słownikowe. Lecz dokonana w ten sposób przez organy wykładnia, jest niewłaściwa i nadaje pojęciu „rehabilitacja” znaczenie potoczne, oznaczające przywrócenie kogoś, przystosowanie kogoś, do normalnego życia w społeczeństwie, po jakimś zdarzeniu, np. operacyjnym. Takie znaczenie jest jednak zbyt wąskie. Zgodnie z Uniwersalnym słownikiem języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003 r. – rehabilitacja, to przystosowanie od normalnego życia w społeczeństwie osób, które doznały przemijającej lub trwałej utraty zdrowia i stały się na stałe lub na pewien czas inwalidami. Rehabilitować, to przystosowywać do normalnego życia w społeczeństwie osobę, która doznała przemijającej lub trwałej utraty zdrowia i stała się na stałe lub na pewien czas inwalidą ( s. 913 ). W takim znaczeniu rehabilitacja, to zespół działań, które mają na celu przystosowanie, przywrócenie osoby ( która doznała utraty zdrowia ) do normalnego życia w społeczeństwie. Działania te nie wykluczają z zasady zabiegów operacyjnych. Ważne jest to, aby zabiegi te, były nakierowane na przywrócenie danej osoby od normalnego życia w społeczeństwie.”

W tej sytuacji postanowiłam na własną rękę dowiedzieć się „czy psychoterapia jest zabiegiem rehabilitacyjnym”. Zadzwoniłam do Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w w/w sprawie. Niestety – nikt nie potrafił udzielić jednoznacznej informacji i zostałam odesłana do Rzecznika Oraw Obywatelskich. Kolejny telefon i kolejne odesłanie – tym razem do Ministerstwa Zdrowia. Zdeterminowana zadzwoniłam do MZ a tam poinformowano mnie abym takie pytanie zadała w formie pisemnej. Na szczęście nasze Państwo wprowadziło Elektroniczną Skrzynkę Podawczą (ePUAP), dzięki której można wysłać pismo bezpośrednio przez Internet. W piśmie tym opisałam swoją sytuację i zwróciłam się do Ministerstwa Zdrowia o wydanie opinii na piśmie z jasną odpowiedzią czy sesje psychoterapii indywidualnej są zabiegiem rehabilitacyjnym.

Jak można było przypuszczać w pierwszej odpowiedzi od MZ otrzymałam informację, iż „interpretacja ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012r., poz. 361 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych  (Dz. U. z 2011r., Nr 127, poz. 721 z późn. zm.) wykracza swoim zakresem poza obszar kompetencji Ministerstwa Zdrowia.”

Nie poddając się odpisałam: „W odpowiedzi na Państwa pismo, uprzejmie informuje, iż nie oczekiwałam i nie oczekuje interpretacji przepisów podatkowych. Chcę tylko aby Państwo wydali opinię na temat tego czy psychoterapia indywidualna jest zabiegiem rehabilitacyjnym, pomagającym w powrocie do zdrowia osoby chorej psychicznie. Jeśli nie są Państwo w stanie udzielić mi w/w opinii bardzo proszę o wskazanie instytucji, która może taką opinię wydać. W moim mniemaniu właśnie Ministerstwo Zdrowia jako organ zajmujący się sprawami zdrowotnymi powinien wydać taką opinię.

W następnym piśmie otrzymałam informację, iż MZ zwróciło się z moim zapytaniem do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych). Po pewnym czasie otrzymałam pismo od w/w Ministerstwa, które to w ogóle nie poruszyło kwestii mnie interesującej a jedynie wyjaśniło jak się orzeka o stopniu niepełnosprawności i co takiej osobie przysługuje (treść ustawy). Znów zwróciłam się do MZ i MPiPS, iż nie uzyskałam jednoznacznej odpowiedzi czy psychoterapia może być kwalifikowana jako zabieg rehabilitacyjny. Poprosiłam o sprecyzowanie odpowiedzi, gdyż uzyskana  odpowiedź w żaden sposób nie odnosi się do mojego zapytania.

W kolejnym piśmie od MPiPS można przeczytać, że MPiPS „podtrzymuje swoje stanowisko” (jakie?). W dalszej części pisma można przeczytać, że „Biuro Pełnomocnika Rządu uprzejmie wyjaśnia, iż pojęcie zabieg rehabilitacyjny nie jest zdefiniowane w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych(…). Tym samym nie jest możliwym dokonanie rozstrzygnięcia w przedmiocie zakwalifikowana lub braku kwalifikacji psychoterapii do zabiegów rehabilitacyjnych. Jednocześnie BPRZ pragnie podkreślić, iż pojęcie zabieg rehabilitacyjny powinno zostać zdefiniowane na gruncie tych przepisów, które się do niego odnoszą i wiążą z nim skutki prawne (…)”.

Departament Zdrowia Publicznego wykazał się dużą inicjatywą i „skierował do dalszych konsultacji rozstrzygnięcie kwestii dotyczących Pani zapytań odnośnie psychoterapii indywidualnej jako rehabilitacji. Z uwagi na brak uregulowania przedmiotowej sprawy wprost w przepisach prawa, kwestie te dotyczą rozstrzygnięć merytorycznych, o które zostali poproszeni krajowi konsultanci w dziedzinie psychiatrii i psychoterapii”.

W międzyczasie otrzymałam pismo od Izby Skarbowej z informacją, iż na podstawie zebranych danych (wysłałam do Izby pisma, które otrzymałam od MZ i MPiPS oraz przedstawiłam swój punkt widzenia), mogę odliczyć psychoterapię jako zabieg rehabilitacyjny od podatku rocznego.  

A więc jednak można.. Tutaj chcę poinformować Wszystkich Czytelników, aby zgłosili się do Izby Skarbowej o indywidualną interpretację przepisów podatkowych (koszt 40zł), gdyż ta interpretacja dotyczy mojej sytuacji, niemniej jednak głównym motywem przewodnim jest to, że psychoterapia najwidoczniej kwalifikuje się do zabiegów rehabilitacyjnych, skoro Izba Skarbowa uznała, że mogę odliczyć wydatki poniesione za psychoterapię indywidualną w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Po upływie miesiąca czasu ponownie zwróciłam się do MZ z prośbą, o dostarczenie opinii konsultantów celem rozstrzygnięcia kwestii mojego zapytania czy psychoterapia indywidualna jest zabiegiem rehabilitacyjnym zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej.

W ciągu kilku dni otrzymałam kserokopię opinii konsultantów i informację od MZ, że „nie można jednoznacznie udzielić informacji na moje zapytanie.” Posiłkowano się treścią opinii jednego z konsultantów, który pisze, iż „w medycynie przyjmuje się, że pokonywanie objawów choroby należy do leczenia, a radzenie sobie z zaburzeniem funkcjonalnym i przystosowywanie się do starych lub zdobywanie nowych ról społecznych – do obszarów rehabilitacji”.

Z kolei Pan prof. dr hab. Jan Tylka – konsultant krajowy w dziedzinie Psychologii Klinicznej w swojej opinii stwierdził: „(…) mogę z całym przekonaniem stwierdzić, że kompleksowe postępowanie rehabilitacyjne zawiera w sobie również oddziaływanie psychologiczne, którego istotnym elementem jest psychoterapia”.

Biorąc pod uwagę powyższe, moim zdaniem psychoterapia jest formą rehabilitacji, gdyż pozwala dojść choremu do zdrowia i pomóc mu w lepszym funkcjonowaniu zarówno w życiu prywatnym, zawodowym jak i społecznym.

Jednak aby móc odliczyć psychoterapię indywidualną od podatku rocznego radzę zwrócić się do Izby Skarbowej o indywidualną interpretację podatkową, tak aby mieć „papier na podkładkę”.

Opinie konsultantów:

Prof. dr hab. Jan Tylka

Prof. dr hab. med. Marek Jarema:

Autor: DarkDream