Obecnie uważa się, że nie ma pojedynczego czynnika odpowiedzialnego za powstanie depresji, ale że choroba ta uwarunkowana jest różnymi czynnikami, które działają równocześnie. Przyczyny depresji bywają różne, wśród nich wymienia się m.in. czynniki genetyczne, historię chorób afektywnych w rodzinie, czynniki społeczne (np. utrata lub brak wsparcia ze strony innych, izolacja, niedostatki natury społeczno-ekonomicznej) i czynniki psychologiczne (strata kogoś lub czegoś ważnego, negatywne doświadczenia w dzieciństwie).
Psychologiczne przyczyny depresji
Jedną z częstych psychologicznych przyczyn depresji jest utrata poczucia własnej wartości. Związane jest to jest kompleksami, którego mogą być spowodowane wyglądem (niepodobaniem się sobie), wynikami w nauce lub pracy, naszym miejscem w hierarchii grupy społecznej. Inną psychologiczną przyczyną powstania depresji może być przesadnie negatywne postrzeganie świata i relacji międzyludzkich. Jeśli osoba o takim nastawieniu nie osiągnie zakładanego celu, może uważać, że poniesie klęskę we wszystkich swoich usiłowaniach. (np. jeśli chłopak zerwie związek, to dziewczyna uważa, że nie ma już szansy na inną miłość, nikt jej nie będzie chciał, jest nic nie warta). Do depresji może prowadzić także poczucie winy, strach przed porzuceniem, czy odrzuceniem, wewnętrzna złość, która nie została wyładowana. Często epizody depresji pojawiają się w następstwie takich zdarzeń życiowych, jak śmierć bliskiej osoby, rozwód, problemy finansowe czy utrata pracy. Grupą wysokiego ryzyka zachorowania na depresję są także kobiety świeżo po porodzie i osoby cierpiące na przewlekłe choroby somatyczne.
Biochemiczne przyczyny depresji
Właściwe funkcjonowanie mózgu człowieka zależne jest od prawidłowego działania substancji chemicznych, tzw. neuroprzekaźników (jak nazwa wskazuje przekazują one informacje z jednych komórek nerwowych do innych). Zaburzenia w przekaźnictwie mogą stać się przyczyną depresji lub powstania predyspozycji do depresji. Najważniejsze są trzy podstawowe neuroprzekaźniki: serotonina (kontroluje nastrój oraz stany świadomości, działa przeciwdepresyjnie), noradrenalina (pokrewna adrenaliny, wydzielana przez komórki nerwowe, popularnie nazywana hormonem walki i ucieczki) oraz dopamina (zaburzenia jej ilości prowadzić mogą do schizofrenii, choroby Parkinsona i depresji). Te substancje wpływają na nastrój człowieka. W mózgu są różne obszary – centra regulujące nastroje. Jeśli centra te pracują poprawnie, neuroprzekaźniki w sposób zsynchronizowany i prawidłowy pomagają kontrolować nastroje. Przy zaburzeniach przekaźnictwa pojawiać się mogą zaburzenia, m.in. depresja.
Hormony a depresja
Przyczyny depresji można także doszukiwać się w nierównowadze hormonalnej. Poziomy pewnych hormonów, takich jak te wytwarzane przez gruczoł tarczycy, mogą być powiązane z wystąpieniem depresji. Hormony tarczycy wpływają na metabolizm, sprawność seksualną i na nastrój. Kortyzol jest kolejnym hormonem (nazywanym hormonem stresu), który może wpływać na depresję. Wysokiemu poziomowi kortyzolu może towarzyszyć pobudzenie, tycie, szczególnie w obrębie brzucha, bezsenność i zwiększony apetyt. Niskie stężenie może być związane z niemożnością poradzenia sobie ze stresem, odczuwaniem znacznego wyczerpania, spadkiem libido i spadkiem nastroju. Nie od dziś wiadomo, że stres i depresja są ze sobą powiązane. Zasadniczo ludzie chorujący na depresję mają wyższy poziom kortyzolu we krwi, jednakże padają pytania czy jest to objaw czy przyczyna depresji. W przypadku kobiet przyczyny depresji mogą być powiązane z cyklem menstruacyjnym, okołomenopauzalnym, menopauzą jak i z zespołem napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Tutaj główną rolę gra, oprócz kortyzolu, estrogen i progesteron. Estrogen zwiększa poziom serotoniny, która jak już wcześniej wspomniano jest istotnym neuromodulatorem. Estrogen zwiększa również poziom neuroprzekaźnika GABA, który w skrócie działa uspokajająco i podnosi poziom endorfin, które odpowiedzialne są za lepszy nastrój. Niski poziom estrogenu, który może towarzyszyć w okresie menopauzy, może powodować uczucie smutku i beznadziei. Z kolei progesteron pomaga zrównoważyć poziom estrogenu. Oprócz tego ma naturalne działanie uspokajające i czasami mówi się, że jest to naturalny lek przeciwdepresyjny. Nieprawidłowy poziomy progesteronu powoduje bezsenność i przyczynia się do spadku nastroju.
Genetyczne czynniki depresji
Naukowcy z Uniwersytetu Yale odkryli gen, który wydaje się być kluczowym czynnikiem powstawania depresji i jest on obiecującym celem dla nowej klasy leków przeciwdepresyjnych. „To może być główną przyczyną, a przynajmniej głównym czynnikiem przyczyniającym się do zaburzeń sygnałowych, które prowadzą do depresji,” powiedział Ronald S. Duman, profesor psychiatrii i farmakologii na Uniwersytecie w Yale i główny autor badania. Badania zostały przeprowadzone na mózgach nieżyjących osób. Gen o nazwie MKP-1 był dwukrotnie bardziej aktywny w przypadku osób z depresją w porównaniu do osób nie borykających się za życia z tą chorobą. Naukowcy mają nadzieję, że odkrycie może doprowadzić do opracowania nowych metod leczenia i wczesnego diagnozowania depresji.